ترازنامه چیست ؟
ترازنامه یا صورت وضعیت مالی، یکی از گزارش‌های مهم در حسابداری است که وضعیت مالی یک واحد تجاری را نشان می‌دهد، از جمله داراییها، بدهیها و سرمایه. این گزارش بسیار مفید است و در تحلیل بنیادی دارایی، بدهی و سرمایه یک واحد تجاری کاربرد دارد. معمولاً سرمایه‌گذاران، وام‌دهندگان، کارشناسان اقتصادی و مدیران از این گزارش استفاده می‌کنند و براساس آن، آینده مالی یک واحد تجاری را پیش‌بینی می‌کنند. سامانه تحلیل بنیادی بورس، به شما امکان می‌دهد تا اطلاعات موجود در ترازنامه شرکت‌ها را تحلیل و بررسی کنید.
برای مطالعه بهتر در مورد کاربرد ترازنامه، می‌توانید با مفهوم معادله‌ی اصلی حسابداری آشنا شوید. حسابداری دارای یک معادله‌ی اصلی و اساسی است که در تمام مراحل حسابداری این معادله باید برقرار باشد. اگر این معادله برقرار نباشد، نشانه‌ای از وجود خطا است و باید توسط حسابداران بررسی و اصلاح شود.
داراییها = بدهیها+سرمایه
– داراییها به اصطلاح همه چیزی است که متعلق به یک واحد تجاری است. به زبان ساده، داراییها شامل همه مواردی است که یک شرکت دارد، مثل دستگاه‌ها، ماشین‌آلات، موجودی کالا، ساختمان‌ها و سایر اموال مشابه.
– بدهیها نیز به زبان ساده تعهدات واحد تجاری نسبت به افراد خارج از آن واحد هستند. به عبارت ساده‌تر، بدهیها شامل همه تعهدات مالی است که یک شرکت نسبت به دیگران دارد، مثل وام‌های بانکی، بدهی‌های تجاری و سایر تعهدات مالی مشابه.
– سرمایه واحد تجاری بطور ساده به معنای باقیمانده داراییها است، پس از کسر بدهی‌هایی که شرکت دارد. به زبان دیگر، سرمایه واحد تجاری همان مقدار مالی است که به شرکت باقی می‌ماند پس از پرداخت بدهی‌های مالی.
در ترازنامه‌ها، ممکن است با نام‌های مختلفی برای این فاکتورها مواجه شوید و در طبقه‌بندی‌های ویژه‌ای قرار بگیرند، اما در واقع همان مفاهیم معادل حسابداری را نمایش می‌دهند.
کاربرد ترازنامه
ترازنامه بخشی اساسی از صورتهای مالی هر شرکت است که در تحلیل بنیادی و برای سرمایه‌گذاران بورسی اهمیت ویژه‌ای دارد. تحلیلگران بنیادی با استفاده از اطلاعات موجود در «صورت سود و زیان»، «ترازنامه»، «صورت جریان وجه نقد» و «صورت سود و زیان جامع» توانایی بررسی تناسب بین داراییها، بدهیها و سودآوری شرکت را دارا می‌باشند.
ترازنامه نشان می‌دهد که شرکت در گذشته چگونه عمل کرده است و چه رشدی در آینده خواهد داشت. همچنین، با مقایسه ترازنامه‌های چند سال متوالی یک شرکت، میتوان روند و تغییرات میزان داراییها، بدهیها و حقوق صاحبان سهام آن شرکت را مشاهده کرد. به عبارت دیگر، ترازنامه برای تشخیص و پیش‌بینی سودآوری یا عدم سودآوری شرکت در آینده استفاده می‌شود.
چرا ترازنامه مهم است؟
ترازنامه، در تاریخ مشخصی اطلاعات تصویری از وضعیت مالی یک شرکت را ارائه می‌دهد و به آن صورت وضعیت مالی نیز گفته می‌شود. در ترازنامه، اطلاعاتی درباره داراییها، بدهیها و حقوق صاحبان سهام ارائه می‌شود و به دلیل اهمیت ترکیب تشکیل‌دهنده این اقلام، ترازنامه یا صورت وضعیت مالی اهمیت می‌یابد. برای بهبود درک مفهوم ترکیب تشکیل‌دهنده اقلام ترازنامه، می‌توانید تصور کنید که یک شرکت برای ایجاد دارایی‌های خود از اهرم مالی استفاده می‌کند.
بهره‌گیری از اهرم مالی به این معناست که برای ایجاد دارایی، بدهیها افزایش می‌یابند. در این شرایط، شرکت برای پرداخت سود بدهی‌های ایجاد شده، در نظر می‌گیرد ارقامی را برای هزینه‌های مالی در دوره‌های مالی آینده در نظر بگیرد. این امر بر روی فرایند و نحوه عملکرد شرکت در سوددهی تأثیر زیادی خواهد داشت و ترازنامه و اطلاعات آن نقش مهمی را در این بحث ایفا می‌کند. ترازنامه با ارائه تصویری از وضعیت مالی شرکت در اقلام مختلف، به طور گسترده از نسبت‌های مالی استفاده می‌شود. به طور کلی، با برقراری پیوند و استفاده همزمان از سایر صورتهای مالی، ترازنامه توانایی استخراج اطلاعات بسیار مفید را دارد.
چهار صورت مالی اساسی ترازنامه چیست؟
ترازنامه، یکی از عناصر اصلی در چهار صورت مالی اصلی است که به طور کلی تصویر کلی از عملکرد مالی یک کسب و کار را ارائه می‌دهد. با مطالعه تمامی صورتهای مالی، میتوان اطلاعات جامعی درباره وضعیت مالی و عملکرد شرکت به دست آورد. اما تنها مطالعه ترازنامه برای تجزیه و تحلیل و اتخاذ تصمیم‌ها معمولا کافی نیست.این چهار صورت اصلی مالی و نحوه استفاده از آنها برای ارزیابی امور مالی و اقتصادی یک تجارت و سازمان است:
صورت سود و زیان: صورت سود و زیان به عنوان یک ابزار مهم در گزارش دهی کسب و کار ها استفاده می شود. این صورت حاصل از تلفیق درآمدها و هزینه های یک دوره را نمایش می دهد و می تواند تأثیر روابط مالی و عملکرد شرکت را نشان دهد. با مرور صورت سود و زیان، میتوان به آشکار شدن سود یا زیان شرکت پرداخت.
ترازنامه یا صورت وضعیت مالی: ترازنامه، داراییها و بدهیها و حقوق صاحبان سهام شرکت را در یک زمان خاص مشخص می‌کند. عمکلرد کلی شرکت به کمک ترازنامه قابل شناسایی است.
صورت جریان وجوه نقد: صورت جریان وجوه نقد، در گزارشی خاص، نشان می‌دهد که وجوه نقد چگونه وارد و خارج شده است و همچنین رویدادهایی که برای آن رخ داده است. این گزارش برای وام دهندگان و سرمایه‌گذاران بسیار حائز اهمیت است زیرا آنها می‌توانند بررسی کنند که آیا یک کسب و کار دسترسی کافی به پول نقد برای پرداخت بدهی‌های خود دارد.
صورت سود و زیان جامع: صورت سود ناپذیر تغییرات حقوق صاحبان سهام در یک دوره گزارش خاص را نمایش می‌دهد. صورت سود و زیان جامع اغلب به دلیل پرداخت سود سهام، فروش یا خرید مجدد سهام و تغییرات ناشی از گزارش سود یا زیان تشکیل می‌شود. این اطلاعات در مورد وضعیت مالی یک شرکت به همراه تغییرات حاصل از سهامداران در یک دوره زمانی را نمایش می‌دهد.
تجزیه و تحلیل ترازنامه و اجزای آن
تحلیلگران بنیادی برای ارزش‌گذاری یک شرکت و یا در نظر گرفتن فرصت سرمایه‌گذاری، با تجزیه و تحلیل ترازنامه شروع می‌کنند. آنها از ترازنامه استفاده می‌کنند، زیرا ترازنامه نمایی از داراییها و بدهی‌های یک شرکت در یک زمان واحد است و می‌تواند اطلاعات مفیدی درباره سود و زیان تقسیم نشده طی یک سال ارائه دهد. آنها عبارت “اعداد و ارقام دروغ نمی‌گویند” را در نظر گرفته‌اند، زیرا تحلیلگران معتقدند که تجزیه و تحلیل مالی بیشتر در اعتبار داراییها و بدهیها تأثیرگذار است.
ترازنامه‌ها به دلایل مهمی استفاده می‌شوند، اما استفاده‌های رایج از آنها عبارتند از: بررسی ادغام، توجه به تسویه بدهیها با تصفیه داراییها، بررسی وضعیت فعلی یک شرکت توسط سرمایه‌گذار و بررسی پایداری مالی شرکت برای توسعه بدهی یا بازپرداخت آن.
بسیاری از کارشناسان ترازنامه شرکت را به شکلی می‌بینند که خط اصلی یا پول نقد به عنوان مهم‌ترین مورد آن محسوب می‌شود. علاوه بر آن، حسابهای دریافتنی، سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت، داراییها، تجهیزات و اقلام بدهی عمده نیز اهمیت زیادی در ترازنامه دارند. ترازنامه شرکت در سه دسته بزرگ داراییها، بدهیها و حقوق صاحبان سهام تقسیم می‌شود. در تجزیه و تحلیل ترازنامه، مهم است که بدانیم کدام حساب‌ها اهمیت بیشتری دارند و بیشتر از سایرین به آنها توجه کنیم.
بخش‌های اصلی ترازنامه
ترازنامه به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود که عبارتند از “داراییها” و “بدهیها”. در ترازنامه، داراییها در سمت راست و بدهیها همراه با حقوق صاحبان سهام در سمت چپ قرار می‌گیرند. در ادامه، مفهوم سه مورد دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام را به صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد.
1- دارایی در ترازنامه
منظور از دارایی در ترازنامه، هر کالا، موجودی یا مهارتی است که برای شرکت ارزش اقتصادی دارد. داراییها ممکن است مشهود (مثل ملک و کالا) یا نامشهود (مثل حق اختراع) باشند. دارایی در ترازنامه به دو بخش:
«دارایی جاری» و «دارایی غیر جاری» تقسیم می‌شود.
- دارایی جاری در ترازنامه: دارایی‌های جاری در ترازنامه شامل وجه نقد، حسابهای شرکت با قابلیت نقدشوندگی در یک دوره زمانی (مثلاً یک سال)، اوراق بهادار قابل فروش و دارایی‌های مشابه می‌باشند. مهم است که دارایی‌های جاری بر اساس درجه نقدشوندگی خود در ترازنامه مرتب شوند. دارایی‌هایی که قابلیت نقدشوندگی بیشتری دارند، در ردیف‌های بالاتر قرار می‌گیرند.
- دارایی غیر جاری در ترازنامه: دارایی‌های غیرجاری در ترازنامه شامل دارایی‌های ثابت قابل مشاهده و غیرقابل مشاهده، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و سایر دارایی‌هایی که در یک بازه زمانی (معمولاً یک سال) قابل تبدیل به وجه نقد نیستند، هستند.
2- بدهی در ترازنامه
بدهی در ترازنامه به هر نوع تعهد مالی اشاره دارد که شرکت بار اقتصادی در پیش گرفته است. این تعهدات می‌توانند شامل تعهد خرید کالا یا تعهد پرداخت (مانند پرداخت اقساط وام) باشند؛ زیرا هر دو منجر به خروج نقدینگی از شرکت می‌شوند. به طور کلی، بدهی در ترازنامه به دو بخش “بدهی جاری” و “بدهی غیرجاری” تقسیم می‌شود.
- بدهی جاری: نشان دهنده تعهدات مالی است که در یک بازه زمانی مشخص، معمولاً یک سال مالی، باید پرداخت شوند. در این دسته قرار می‌گیرند هزینه‌هایی که بابت تهیه مواد خام پرداخت می‌شود و باید در بازه زمانی کمتر از یک سال تسویه شوند. مهم است توجه کنید که سررسید این بدهیها در طول یک سال مالی آینده قرار دارد و امکان تغییر مهلت سررسید آنها وجود ندارد.
- بدهی غیر جاری: به بدهی‌هایی اشاره دارد که معتبر روی کهنه‌ی خود قرار داشته، ولی در مدت بیش از یک سال مالی قابل پرداخت هستند. به عنوان مثال، وام‌های بانکی که تسویه آنها بیش از یک سال مالی طول می‌کشد در این دسته قرار می‌گیرند.
حقوق صاحبان سهام در ترازنامه
حقوق صاحبان سهام در ترازنامه به عنوان خالص دارایی شرکت در نظر گرفته می‌شود. دلیل این امر این است که در یک سال مالی، در قسمت داراییها، بخشی از مبلغ در قالب بدهی از حساب شرکت کم می‌شود. بنابراین، با کسر این مبلغ از مقدار کل داراییها، خالص دارایی شرکت به دست می‌آید. حقوق صاحبان سهام در ترازنامه همچنین به عنوان حقوق مالکانه نیز شناخته می‌شود. این حقوق شامل سهام ممتاز، سود انباشته و سهام خزانه می‌شود.
سهام ممتاز: دارندگان سهام ممتاز در مقایسه با دارندگان سهام عادی، از حقوق بیشتری بهره‌مند می‌شوند. این حقوق می‌تواند شامل دریافت سود سهام با نرخ مشخص و یا اولویت دریافت حقوق در صورت ورشکستگی شرکت باشد. مهم است توجه داشت که سهام ممتاز در تمام ترازنامه‌ها در بخش «حقوق صاحبان سهام» قرار نمی‌گیرد. در صورتی که سهام ممتاز قابلیت بازخرید نداشته باشد، این حقوق برای همیشه باقی می‌ماند و در ترازنامه به عنوان حقوق صاحبان سهام شناسایی می‌شود. با این حال، در صورتی که سهام ممتاز قابلیت بازخرید با مبلغ مشخصی را داشته باشد، در بخش بدهیها قرار می‌گیرد.
سود انباشته: بخشی از سود شرکت پس از برگزاری مجامع عمومی بین سهامداران تقسیم می‌شود. بخشی که باقی می‌ماند در ترازنامه به عنوان سود انباشته ثبت می‌شود. سود انباشته معادل سود خالص توزیع نشده از ابتدای فعالیت شرکت است، که به آن به طور متداول سود نقدی توزیع نشده نیز گفته می‌شود.
سهام خزانه: سهام خزانه به سهامی اطلاق می‌شود که توسط شرکت ناشر خریداری شده است و ابطال نمی‌شود. این سهام هیچ سودی دریافت نمی‌کنند و به عنوان سرمایه‌گذاری شناخته نمی‌شوند، بلکه تنها منجر به کاهش حقوق صاحبان سهام می‌شوند. در اینجا به معنای ساده‌تر، سهام خزانه به سهامی اشاره می‌کند که مالکیت آنها به ناشر اصلی برمی‌گردد و در شرکت عملیاتی نادیده گرفته می‌شوند.
جمع‌بندی ترازنامه
ترازنامه یکی از صورتهای مالی است که ارزش داراییها، بدهیها و حقوق صاحبان را نمایش می‌دهد. ترازنامه باید ترازی باشد، به این معنی که مجموع داراییها برابر مجموع بدهیها و حقوق صاحبان سهام باشد. این حسابداری اصلی امکان می‌دهد تا ما به صورت کلی و جامع از عملکرد شرکت درکی داشته باشیم و می‌تواند ابزار مهمی در تصمیم‌گیری‌های ما باشد. هدف اصلی از ترازنامه این است که به سهامداران و سرمایه‌گذاران، چشم‌اندازی از وضعیت مالی گذشته و آینده شرکت ارائه دهد.
02632237044