ایجاد سیستم نظارتی برای جلوگیری از اشتباه و سوء استفاده در سازمان، همواره دغدغه مدیران بوده است. حسابرسی داخلی فرایندی است که با هدف رفع مشکلات مالی سازمان و اطمینان از صحت گزارشات مالی، زیر نظر مدیران سازمان انجام می‌گیرد. در این مقاله، با همکاری شرکت ترازان حساب، همراه ما باشید تا به تمامی اطلاعات کلیدی درباره حسابرسی داخلی و خارجی دست یابید.
تعریف یک حسابرس داخلی
حسابرس داخلی شخصی است که در زمینه حسابرسی داخلی تخصص دارد و وظیفه بررسی صحت گزارشهای مالی شرکت را برعهده دارد. حسابرس داخلی می‌تواند ماهیت حقوقی یا حقیقی داشته باشد:
• ماهیت حقوقی: حسابرسی داخلی توسط یک شرکت حسابداری انجام می‌شود
• ماهیت حقیقی: افراد در داخل یک سازمان مشغول فعالیت هستند و دارای اعتبار بالایی در سازمان می‌باشند.
حسابرس داخلی توسط مدیران شرکت انتخاب می‌شود و ارتباط مستقیمی با مدیر شرکت به منظور گزارشهای مالی دارد. وظایف حسابرسی داخلی شامل موارد زیر است:
• بررسی صحت گزارش های مالی شرکت
• شناسایی منابع هدررفت هزینه
• تایید صحت پرداخت حقوق، بیمه و مزایا به کارمندان و کارگران
• بررسی میزان افزایش دستمزد ها در واحد منابع انسانی
حسابرسی داخلی نوعی سیستم کنترلی است که توسط شرکت ها برای شناسایی مشکلات پیش از کشف آنها در حسابرسی خارجی و اصلاح اختلالات به کار گرفته می‌شود. هدف نهایی حسابرسی داخلی تهیه یک گزارش جامع از وضعیت مالی و عملکرد شرکت است.
حسابرس خارجی کیست؟
پس از آنکه به حسابرسی داخلی و وظایف حسابرس داخلی اشاره کردیم، نوبت به بررسی حسابرسی خارجی می‌رسد. حسابرس خارجی فردی است که معمولاً جزو کارمندان موسسات حسابرسی یا شرکت های خدمات حسابداری محسوب می‌شود. سازمان هایی که قصد استفاده از خدمات حسابرسی خارجی را دارند، باید به موسسات حسابرسی مراجعه کرده و با پرداخت دستمزد و عقد قرارداد، حسابرس خارجی را به مجموعه خود دعوت کنند. حسابرس خارجی سپس به بررسی امور مالی سازمان می‌پردازد و گزارش نهایی را ارائه می‌دهد.
تفاوت اصلی حسابرسی داخلی و خارجی در این است که حسابرسی داخلی جزو کارمندان سازمان محسوب می‌شود و مسئولیت نظارت مستمر بر امور مالی را برعهده دارد، در حالی که حسابرس خارجی فردی مستقل است که به صورت موردی و براساس قرارداد به بررسی امور مالی سازمان می‌پردازد.
تفاوت حسابرسی داخلی و خارجی
در اینجا مهمترین تفاوتهای حسابرسی داخلی و خارجی را مورد بررسی قرار می دهیم:
از لحاظ هدف
• حسابرسی داخلی: به بررسی عملکرد سازمان در کنترل ریسک و دستیابی به اهداف استراتژیک می‌پردازد. حسابرسی داخلی فعالیت های مالی و غیرمالی شرکت را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
• حسابرسی خارجی: به ارزیابی این موضوع می‌پردازد که آیا صورت های مالی سازمان، با رعایت قوانین و استاندارد ها، وضعیت واقعی و مطلوب سازمان را به نمایش می‌گذارند یا خیر.
از لحاظ هویت
• حسابرسی داخلی: می‌تواند توسط خود سازمان استخدام شود یا به صورت برون سپاری انجام گیرد.
• حسابرسی خارجی: یک سازمان مستقل و خارجی است که به انجام حسابرسی مشغول است.
از لحاظ دستور کاری
• حسابرسی داخلی: دستور کار آن توسط خود سازمان تعیین می‌شود و به بررسی ریسک ها و اهداف سازمان می‌پردازد.
• حسابرسی خارجی: دستور کار آن توسط سازمان حسابرسی مشخص می‌شود و به بررسی تحریفات در اقلام صورت های مالی می‌پردازد.
از لحاظ گزارش دهی
• حسابرسی داخلی: گزارش های خود را به مدیریت، کمیته حسابرسی (در صورت وجود) و هیئت مدیره ارائه می‌دهد.
• حسابرسی خارجی: گزارش های خود را در درجه اول به سهامداران و سپس به سایر ذی نفعان ارائه می‌کند.
از لحاظ قالب گزارش دهی
• حسابرسی داخلی: گزارش ها بر اساس نیازهای مدیریت و در خصوص نحوه مدیریت ریسک و اهداف تهیه می‌شود و قالب خاصی ندارد. این نوع حسابرسی به سازمان کمک می‌کند تا به سمت جلو حرکت کند و انتظار می‌رود توصیه هایی نیز ارائه شود.
• حسابرسی خارجی: دارای قالب استانداردی است که بر اساس استاندارد های حسابرسی تعیین شده و به ارائه گزارش های منصفانه و دقیق از اقلام صورت های مالی می‌پردازد. همچنین ممکن است ضعف های داخلی را از طریق نامه مدیریت به اطلاع مدیریت برساند.
از لحاظ پیگیری
• حسابرسی داخلی: پیگیری می‌شود تا اطمینان حاصل شود که توصیه های ارائه شده عملیاتی شده‌اند. این توصیه ها می‌تواند به عنوان مشاوره برای مدیریت در انجام امور به کار رود.
• حسابرسی خارجی: تا دوره حسابرسی بعدی نیازی به اقدام خاصی نیست و در دوره بعدی باید به موارد ذکر شده توجه شود.
از لحاظ انتشار گزارش
• حسابرسی داخلی: گزارش ها به صورت عمومی منتشر نمی‌شوند و در دسترس همگان قرار نمی‌گیرند.
• حسابرسی خارجی: هدف اصلی این نوع حسابرسی، ارائه گزارش به عموم مردم است، اما نامه مدیریتی به صورت عمومی منتشر نمی‌شود.
از لحاظ الزام
• حسابرسی داخلی: استفاده از حسابرسی داخلی اختیاری است و هیچ الزامی برای بکارگیری آن وجود ندارد.
• حسابرسی خارجی: الزامات قانونی بسته به شرایط متفاوت است. در حالی که روند فعلی به سمت کاهش نیاز به حسابرسی حرکت می‌کند، ذی نفعانی مانند بانک ها و سرمایه گذاران ممکن است سازمان ها را ملزم به حسابرسی صورت های مالی کنند.
تفاوت نحوه انتخاب حسابرسی داخلی و خارجی
حسابرسان داخلی و مستقل در سازمان ها نقش های متفاوتی دارند که در زیر به بررسی این تفاوت ها پرداخته می‌شود. حسابرسان داخلی معمولاً از میان کارکنان سازمان انتخاب می‌شوند و به طور مستقیم در استخدام آن سازمان هستند. در مقابل، حسابرسان مستقل از مؤسسات یا شرکت های خدمات حسابرسی انتخاب می‌شوند و به عنوان افراد خارجی به سازمان معرفی می‌گردند.
تفاوت دستور کاری حسابرسی داخلی و خارجی
وجود حسابرس داخلی در سازمان الزامی نیست و مدیران می‌توانند برای بهبود فرآیند های مالی از خدمات آن استفاده کنند. اما حسابرسی مستقل بر اساس قوانین و مقررات الزامی است و در برخی موارد، سازمان ها موظف به استفاده از حسابرسان مستقل برای تأیید فعالیت های مالی خود هستند. حسابرسی مستقل بیشتر بر روی انحرافات مالی در اسناد مالی و حسابداری تمرکز دارد. در حالی که حسابرسی داخلی به بررسی مسائل مختلف سازمان، شناسایی مشکلات، ارائه راهکارها و تحلیل ریشه های آنها می‌پردازد. حسابرس داخلی به بهبود فرآیند ها و کنترل های داخلی کمک می‌کند و به نوعی به مدیریت ریسک سازمان نیز توجه دارد.
چه کسانی از حسابرسی داخلی سود می‌برند؟
auditing داخلی به گروه‌های مختلفی از افراد و نهاد ها سود می‌رساند. مهم ترین ذینفعان این فرآیند عبارتند از:
۱. مدیران سازمان
مدیران اصلی ترین بهره برداران از حسابرسی داخلی هستند. با دریافت یک ارزیابی کلی از وضعیت داخلی شرکت، آن ها قادر خواهند بود مشکلات را شناسایی و پیش از وقوع آن ها را برطرف کنند.
۲. حسابرسان خارجی (مستقل)
حسابرسان خارجی نیز از گزارش های حسابرسی داخلی بهره مند می‌شوند. این گزارش ها به آن ها کمک می‌کند تا در ارزیابی های خود از صحت و دقت اطلاعات مالی اطمینان حاصل کنند.
۳. هیئت مدیره
هیئت مدیره نیز در مراحل بعدی از نتایج و گزارش های حسابرسی داخلی استفاده می‌کند. این اطلاعات به آن ها کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در راستای مدیریت و راهبری سازمان اتخاذ کنند. در مجموع، حسابرسی داخلی به بهبود شفافیت و کارایی سازمان کمک کرده و به ذینفعان مختلف اطلاعات ارزشمندی ارائه می‌دهد.
سخن پایانی
با توجه به اطلاعات ارائه شده توسط شرکت ترازان حساب، حسابرسی داخلی به عنوان یک واحد درون سازمانی شناخته می‌شود که در ساختار سازمانی قرار دارد و وظایف آن به وسیله مدیریت تعیین می‌شود. همچنین، قالب گزارش های حسابرسان داخلی بسته به نیازهای مدیریت متفاوت است و این حسابرسان به آینده نگاه می‌کنند. در مقابل، حسابرسی خارجی دارای ساختار و قالب مشخصی است که بر اساس قوانین و استاندارد های حسابرسی تعیین می‌شود و به بررسی عملکرد گذشته سازمان می‌پردازد.