اظهارنامه مالیاتی یک سند رسمی است که توسط افراد یا شرکت‌ها به منظور اعلام درآمد، هزینه‌ها و سایر جزئیات مالی به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌شود. هدف اصلی از ارائه این اظهارنامه، محاسبه و پرداخت مالیات بر اساس درآمدهای گزارش‌شده است. تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی نیازمند دقت بالا و دانش تخصصی در زمینه قوانین و مقررات مالیاتی است، زیرا هرگونه خطا یا ابهام می‌تواند منجر به پرداخت جریمه‌های مالیاتی یا بررسی‌های بیشتر از سوی سازمان مالیاتی شود.
مجموعه ترازان حساب با تیمی از کارشناسان مجرب و متخصص در زمینه حسابداری و مالیاتی، خدمات تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی را برای افراد و شرکت‌ها ارائه می‌دهد. این خدمات شامل مشاوره مالیاتی، تهیه و تنظیم اظهارنامه، محاسبه مالیات قابل پرداخت و ارائه راهکارهایی برای بهینه‌سازی مالیاتی می‌باشد.
تفاوت‌های اصلی بین اظهارنامه مالیاتی و سایر اسناد مالی
اظهارنامه مالیاتی و سایر اسناد مالی، هر دو نقش‌های حیاتی در مدیریت مالی دارند اما تفاوت‌های اساسی بین آنها وجود دارد. در حالی که اسناد مالی مانند صورت‌های مالی، گزارش‌های سود و زیان، و ترازنامه، برای ارائه نمای کلی از وضعیت مالی یک فرد یا شرکت و اهداف حسابرسی، ارزیابی، و تحلیل‌های داخلی استفاده می‌شوند، اظهارنامه مالیاتی به‌طور خاص برای محاسبه درآمد مشمول مالیات و تعیین میزان مالیات سالانه به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌شود.
این تفاوت‌ها هم در هدف از تهیه و هم در محتوای این اسناد قابل مشاهده است. اظهارنامه مالیاتی به دولت امکان نظارت دقیق بر میزان مالیات قابل پرداخت را می‌دهد، در حالی که سایر اسناد مالی بیشتر برای اطلاع‌رسانی به ذینفعان داخلی و خارجی تهیه می‌شوند.
اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی
کلیه شرکت‌ها و اشخاص حقوقی در ایران موظف به تنظیم و ارسال اظهارنامه مالیاتی هستند. عدم ارسال به‌موقع این اظهارنامه می‌تواند منجر به محرومیت از بخشودگی‌ها و معافیت‌های مالیاتی و جریمه‌ای معادل 30 درصد مالیات برای مودیان شود.
طبق ماده 110 قانون مالیات‌های مستقیم، این افراد باید اظهارنامه، ترازنامه و حساب سود و زیان خود را به اداره امور مالیاتی منطقه فعالیت ارسال کنند. برای ثبت اظهارنامه مالیاتی، شرکت‌ها و اشخاص حقوقی باید به درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی به آدرس my.tax.gov.ir مراجعه کنند.
ثبت اظهارنامه مالیاتی به موقع یکی از شرایط اصلی برخورداری از معافیت‌های مالیاتی است، بنابراین کلیه اشخاص حقوقی باید اظهارنامه خود را تنظیم و تسلیم کنند تا از نرخ صفر مالیاتی و سایر مشوق‌ها بهره‌مند شوند. مهلت ارسال اظهارنامه برای اشخاص حقوقی تا 31 تیرماه هر سال است و تأخیر در ارسال می‌تواند منجر به اعمال جریمه شود.
برای تکمیل و ارسال اظهارنامه، مدارکی مانند اساسنامه شرکت، مجوز فعالیت، ترازنامه، صورت سود و زیان، اطلاعات فروش و مالیات سال قبل نیاز است. این فرآیند به صورت آنلاین و از طریق درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی انجام می‌شود.
اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی
افراد مشمول قانون مالیات و صاحبان مشاغل باید اظهارنامه مالیاتی خود را تا 31 خرداد ماه هر سال ثبت کنند، اما در سال 1403 این مهلت تا 31 تیرماه تمدید شده است. اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی به صورت آنلاین از طریق سامانه امور مالیاتی به نشانی my.tax.gov.ir تنظیم می‌شود.
در این سامانه، کاربران می‌توانند وارد بخش ارسال اظهارنامه عملکرد شده و فرم‌های مالیاتی مربوطه را تکمیل کنند. اشخاص حقیقی همچنین می‌توانند با استفاده از ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم، در صورتی که درآمدشان کمتر از سقف تعیین‌شده باشد، از مزایای این ماده بهره‌مند شوند. مهلت استفاده از ماده 100 تا 31 خرداد سال بعد است و بعد از آن امکان ارسال اظهارنامه از این طریق وجود ندارد.
مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی
بر اساس اعلام سازمان امور مالیاتی کشور، مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی به شرح زیر است:
اشخاص حقیقی: معمولاً تا ۳۱ خرداد ماه هر سال فرصت دارند تا اظهارنامه مالیاتی خود را ارائه دهند.
اشخاص حقوقی: در صورتی که پایان سال مالی آنها اسفند باشد، مهلت ارسال اظهارنامه تا پایان ۳۱ تیر ماه تعیین شده است.
مدارک ضروری برای تکمیل اظهارنامه مالیاتی
برای تکمیل اظهارنامه مالیاتی، مجموعه‌ای از مدارک و اسناد مورد نیاز است که باید به دقت تهیه و ارائه شوند. این مدارک شامل موارد زیر است:
مجوزها و اسناد شرکت: شامل هر نوع مجوز صادر شده از مراجع ذی‌صلاح، اساسنامه، شرکت‌نامه، آخرین تغییرات اساسنامه و مدارک مرتبط با موضوع فعالیت شرکت.
مدارک محل فعالیت: تصویر اصل اجاره‌نامه یا سند قانونی محل فعالیت شرکت.
هویت اعضای هیئت مدیره: تصویر کارت ملی و شناسنامه تمامی اعضای هیئت مدیره و صاحبان امضا.
اسناد مالی و حسابداری:
- ترازنامه اشخاص حقوقی یا حقیقی
- صورت سود و زیان
- گزارش مبلغ کل درآمد و فروش داخلی و خارجی
- گواهی‌های گردش حساب با مهر شعبه بانک
- صورت بهای تمام‌شده کالاها و خدمات
قراردادها و سوابق مالی: تمامی قراردادهای شرکت با اشخاص حقیقی یا حقوقی و گزارشات مالی شامل مانده سود و زیان دوره قبل و گردش حساب تعدیلات سنواتی.
اطلاعات مالیاتی و بیمه: شماره ثبت دفاتر قانونی با کد رهگیری، اسناد مالیات‌های پرداخت‌شده، کارت بازرگانی (در صورت وجود)، و گواهی‌نامه حساب‌های سال‌های قبل.
اطلاعات سامانه الکترونیکی: ارائه نام کاربری، رمز عبور، کد مالیاتی، و کد رهگیری برای ارسال اظهارنامه الکترونیکی.
اسناد دیگر: هر سند دیگری که به تشخیص اداره دارایی مورد نیاز باشد، مانند مدارک پرداخت بیمه.
این مدارک باید به‌صورت کامل و دقیق آماده شده و همراه با اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی ارسال شوند.
زمان و نحوه تسلیم اظهارنامه مالیاتی
شما باید اظهارنامه مالیاتی خود را تا تاریخ 2 مه به اداره مالیات ارسال کنید. اگر اظهارنامه خود را تا 3 آوریل تسلیم کنید، احتمال دریافت بازپرداخت مالیاتی تا پایان ماه آوریل وجود دارد. برای این منظور، باید اظهارنامه را از طریق خدمات الکترونیکی، پیامک، اپلیکیشن اداره مالیات یا تماس تلفنی ارسال کنید.
در این حالت، امکان ایجاد تغییرات پس از ارسال وجود ندارد، زیرا افزودن هر ضمیمه‌ای به عنوان یک تغییر محسوب می‌شود. اگر اظهارنامه مالیاتی خود را پس از 3 آوریل تسلیم کنید، دریافت بازپرداخت احتمالی مالیات ممکن است به تأخیر بیفتد و در طول سال انجام شود. بنابراین، برای اطمینان از دریافت سریع‌تر بازپرداخت، توصیه می‌شود که اظهارنامه‌ها را تا 3 آوریل تسلیم کنید.
راهنمای تنظیم اظهارنامه مالیاتی
از ابتدای سال ۱۳۹۱، مودیان مالیاتی در ایران باید اظهارنامه‌های خود را به صورت الکترونیکی از طریق پایگاه اینترنتی سازمان امور اقتصادی و دارایی تکمیل و تسلیم کنند. پیش از این تاریخ، اظهارنامه‌های مالیاتی به صورت کاغذی و با استفاده از فرم‌های از پیش آماده تهیه می‌شدند.
این فرم‌ها از مراکز مربوطه خریداری و با صرف زمان و هزینه قابل توجهی تکمیل می‌شدند. با معرفی سیستم الکترونیکی، فرآیند تسلیم اظهارنامه‌ها ساده‌تر و سریع‌تر شده است. اکنون، افراد می‌توانند با مراجعه به وب‌سایت سازمان امور مالیاتی کشور به آدرس tax.gov.ir، اظهارنامه‌های مالیاتی خود را به صورت آنلاین تکمیل و ارسال کنند.
پس از ارسال اظهارنامه الکترونیکی، شرکت‌ها و بازرگانان باید در مهلت قانونی تعیین‌شده، دفاتر قانونی خود را به اداره مالیات ارائه دهند. این دفاتر شامل دفتر روزنامه و دفتر کل هستند که آگاهی از نحوه تنظیم و نگهداری آنها برای تمامی مودیان ضروری است.
جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی
عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی می‌تواند منجر به جریمه‌های مختلفی شود. برای اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل، این جریمه‌ها بر اساس گروه‌بندی آنها متفاوت است، به‌طوریکه برای برخی ۳۰ درصد و برای برخی دیگر ۱۰ درصد از مالیات معین شده است.
علاوه بر این، عدم ارسال اظهارنامه در دوره معافیت مالیاتی می‌تواند به از دست دادن معافیت منجر شود. در صورت عدم تسلیم اظهارنامه، ممیزان مالیاتی مجاز به برآورد درآمد و مالیات به‌صورت
علی‌الراس هستند. همچنین، مودیان مالیاتی در صورت تأخیر مکرر در ارسال اظهارنامه، ممکن است با محرومیت‌های قانونی و ممنوعیت خروج از کشور مواجه شوند.
جریمه‌ها برای عدم تسلیم اظهارنامه در موعد مقرر
اگر اشخاص حقیقی و حقوقی اظهارنامه مالیاتی خود را در زمان مقرر ارسال نکنند، مشمول جریمه خواهند شد. این جریمه‌ها بسته به نوع و میزان درآمد، می‌تواند متفاوت باشد و بر اساس قوانین مالیاتی کشور تعیین می‌شود.