پرداخت مالیات کمتر برای افراد حقیقی، از جمله مشاغل مختلف، و همچنین برای اشخاص حقوقی مانند شرکت ها، به یکی از بزرگ ترین چالش ها تبدیل شده است. این موضوع باعث می‌شود که برخی از افراد، بخشی از درآمد خود را برای کاهش مالیات به سازمان امور مالیاتی گزارش نکنند، که این اقدام می‌تواند عواقب منفی جدی برای آن ها به همراه داشته باشد. در این مقاله، شرکت ترازان حساب به بررسی آثار ناشی از کتمان درآمد و تبعات آن خواهد پرداخت.
کتمان درآمد چیست؟
کتمان درآمد به معنای پنهان کردن سود حاصل از فعالیت های اقتصادی است. در این حالت، تمامی درآمد های کسب شده در یک سال مالی به سازمان امور مالیاتی گزارش نمی‌شود. به عبارت دیگر، هزینه هایی برای سازمان انجام شده، اما بازگشت آن در دفاتر و اسناد مالی ثبت نشده است. مودیان مالیاتی در صورت شناسایی درآمد های کتمان شده موظف به گزارش این موارد به سازمان امور مالیاتی هستند. به عنوان مثال، اگر شرکتی بخشی از درآمد خود را در هیچ نرم افزار حسابداری و اسناد مالی ثبت نکرده و آن را به سازمان گزارش ندهد، در صورت کشف این موضوع توسط سازمان، ملزم به پرداخت جریمه سنگینی خواهد بود.
آیا کتمان درآمد جرم است؟
مطابق بند ۲ ماده ۲۷۴ قانون مالیات های مستقیم، کتمان درآمد حاصل از فعالیت اقتصادی جرم محسوب می‌شود. به عبارت دیگر، اگر شخصی فعالیت اقتصادی خود را به سازمان امور مالیاتی اعلام نکند و درآمد حاصل از آن را نیز در اظهارنامه عملکرد خود درج ننماید، مرتکب جرم مالیاتی شده است. در این صورت، فرد یا سازمان متخلف به مجازات های درجه شش ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد.
پیامد های قانونی و مالی کتمان درآمد
کتمان درآمد پیامد های قانونی و مالی متعددی برای متخلفان به همراه دارد:
• طبق ماده ۱۹۲ قانون مالیات های مستقیم، جریمه کتمان درآمد برای اشخاص حقوقی ۳۰% و برای اشخاص حقیقی ۱۰% از مالیات مربوطه است.
• علاوه بر جریمه، متخلفان موظف به پرداخت مالیات مربوط به درآمد کتمان شده نیز هستند.
• در برخی موارد، کتمان درآمد می‌تواند جرم تلقی شده و مجازات حبس به دنبال داشته باشد.
• افراد و سازمان ها باید با اعلام دقیق فعالیت های اقتصادی خود به سازمان امور مالیاتی و درج صحیح درآمد ها در اظهارنامه عملکرد، از بروز چنین تخلفاتی پیشگیری کنند تا از پیامد های قانونی و مالی آن مصون بمانند.
جریمه مالیاتی کتمان درآمد شخص حقیقی و حقوقی
کتمان درآمد یا عدم اعلام صحیح و کامل درآمد ها به اداره مالیاتی می‌تواند عواقب مالی و حقوقی جدی به همراه داشته باشد. در این بخش، به بررسی جریمه های مالیاتی ناشی از کتمان درآمد برای اشخاص حقیقی و حقوقی می‌پردازیم. ماده 192 قانون مالیات های مستقیم بیان می‌کند که در صورتی که مودی یا نماینده او به موجب این قانون موظف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی باشد و در موعد مقرر اقدام نکند، مشمول جریمه‌ای غیرقابل بخشودگی به میزان 30 درصد برای اشخاص حقوقی و 10 درصد برای سایر مودیان خواهد شد.
این حکم شامل درآمد های کتمان شده در اظهارنامه های تسلیمی و هزینه های غیرواقعی نیز می‌شود. بنابراین، جریمه کتمان درآمد برای اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت است. علاوه بر این، بند 2 ماده 274 قانون مالیات های مستقیم، اختفای فعالیت اقتصادی و کتمان درآمد حاصل از آن را به عنوان جرم مالیاتی محسوب می‌کند. بر اساس نظر قاضی، متخلف به یکی از مجازات های درجه 6 ماده 19 قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد.
مجازات های درجه 6 شامل حبس از شش ماه تا دو سال، جزای نقدی از 60 میلیون تا 240 میلیون ریال، شلاق از 31 تا 74 ضربه، محرومیت از حقوق اجتماعی، انتشار حکم قطعی در رسانه ها و ممنوعیت از فعالیت های شغلی یا اجتماعی به مدت حداکثر 5 سال می‌شود. بنابراین، کتمان درآمد نه تنها موجب جریمه های مالیاتی می‌شود بلکه می‌تواند به مجازات های سنگین تری نیز منجر گردد.
جریمه کتمان درآمد مالیات بر ارزش افزوده
جریمه کتمان درآمد مالیات بر ارزش افزوده به عنوان یک نوع مالیات غیرمستقیم شناخته می‌شود که در مراحل مختلف تولید کالا یا خدمات اخذ می‌گردد. طبق قوانین، مودیان موظف به پرداخت این مالیات در پایان هر فصل هستند و در صورت عدم پرداخت و کتمان این مالیات، با جریمه های مشخصی مواجه خواهند شد.
بند ب ماده 36 قانون مالیات بر ارزش افزوده، مصوب 2/3/1400، به صراحت اعلام می‌کند که مودیان در صورت ارتکاب تخلفات مانند کتمان معامله، بیش اظهاری مالیات و عوارض خرید، کم اظهاری مالیات و عوارض فروش، و استفاده از اسناد صوری، مشمول جریمه هایی خواهند شد. بنابراین، کتمان درآمد از طریق کتمان معامله، بیش اظهاری یا کم اظهاری مالیات و عوارض، و ثبت معاملات به نام غیر، همگی مصادیق کتمان درآمد هستند که منجر به جریمه خواهد شد.
بخشنامه کتمان درآمد
برای افزایش آگاهی و شناخت بهتر در مورد کتمان درآمد، مطالعه عمیق مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
• بخشنامه شماره 7/1400/210 مورخ 21/02/1400 از معاونت حقوقی و فنی، که شامل ابلاغ رأی هیات عمومی شورای عالی مالیاتی در خصوص صورتجلسه شماره 29/201 مورخ 20/12/1399 است.
• بخشنامه شماره 57/98/200 مورخ 10/09/1398 از سازمان امور مالیاتی.
• بخشنامه شماره 97/97/200مورخ 14/06/1397 از سازمان امور مالیاتی.
• بخشنامه مهم شماره 17940مورخ 12/10/1384 از سازمان امور مالیاتی، که به وکلا و مشاوران مالیاتی توصیه می‌کند که در رسیدگی به پرونده مودی، درآمد های تخمینی بدون اتکا به مدارک و انتخاب فروش ابرازی مودی به عنوان قرینه مالیاتی، درآمد کتمان شده را شامل مقررات تبصره ماده 192 قانون مالیات های مستقیم ندانند و مشمول جریمه نخواهد بود.
با تسلط بر قوانین و بخشنامه های مربوطه، می‌توان هزینه های مالیاتی را برای کسب و کارها کاهش داد و نیازی به کتمان درآمد نیست.
آیا کتمان درآمد شامل بخشودگی مالیاتی می‌شود؟
سازمان امور مالیاتی در زمینه تخلف کتمان درآمد، به هیچ عنوان تعارف و خط قرمزی ندارد. این سازمان هیچ نوع بخشودگی مالیاتی برای این جریمه در نظر نگرفته و در صورت شناسایی مودی متخلف، جریمه سنگینی برای او اعمال خواهد شد.
راه های پیشگیری از کتمان درآمد
برای جلوگیری از مشکلات مالیاتی و جرایم ناشی از کتمان درآمد، مودیان می‌توانند با رعایت نکات زیر، از بروز این مسائل جلوگیری کنند:
۱. نگهداری دقیق اسناد و مدارک
تمامی اسناد و مدارک مربوط به معاملات انجام شده را به طور منظم و دقیق نگهداری کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا در صورت نیاز به ارائه مدارک، به راحتی به آن ها دسترسی داشته باشید.
۲. استفاده از نرم افزار حسابداری
از نرم افزارهای حسابداری معتبر و مطمئن برای ثبت دقیق درآمد ها و هزینه ها استفاده کنید. این نرم افزارها می‌توانند به شما در مدیریت بهتر مالیات و جلوگیری از کتمان درآمد کمک کنند.
۳. مشاوره با متخصصان مالیاتی
در صورت نیاز، از مشاوره و راهنمایی های متخصصان مالیاتی ترازان حساب بهره‌مند شوید. آن ها می‌توانند شما را در امور مالیاتی و رعایت قوانین مربوطه یاری کنند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری نمایند.
با رعایت این نکات، می‌توانید از بروز مشکلات مالیاتی و جرایم ناشی از کتمان درآمد جلوگیری کنید.
سخن پایانی
کتمان درآمد نه تنها یک عمل غیراخلاقی است، بلکه پیامد های قانونی و مالی منفی نیز برای متخلفان به همراه دارد. این موضوع می‌تواند به صورت خواسته یا ناخواسته توسط مودیان انجام شود. در صورت هرگونه سوال یا ابهام در خصوص مسائل مالی، مالیاتی، حسابداری و حسابرسی، می‌توانید با کارشناسان ترازان حساب تماس بگیرید.